Các nghiên cứu quy mô lớn chỉ ra rằng, lạm dụng đường có thể làm tăng nguy cơ béo phì, tiểu đường và bệnh tim. Tuy nhiên, ít người biết rằng, đường còn có thể gây ra tác hại tới sức khỏe tâm thần...

Khi ăn đường, cơ thể chúng ta sẽ xuất hiện phản ứng viêm mãn tính và đây chính là yếu tố đằng sau sự bùng phát các căn bệnh trong thân thể. Tâm trí cũng phải chịu đựng quá trình này. Ngoài bệnh Alzheimer và các chứng rối loạn thoái hóa não phát triển mạnh thành viêm mãn tính, đường cũng tác động tới trạng thái tâm thần.

Chất gây viêm (mãn tính)

Tiến sĩ Teralyn Sell là một nhà trị liệu tâm lý và cũng là chuyên gia y học chức năng chuyên về sức khỏe não bộ, cô cho biết rất nhiều bệnh nhân của mình bị rối loạn tâm trạng và nguyên nhân thực sự xuất phát từ chế độ ăn nhiều đường.

Tiến sĩ Sell nói: “Mọi người thích phân chia não ra khỏi những phần còn lại của cơ thể, nhưng đã có phát hiện về mối tương quan giữa tình trạng viêm nhiễm và sức khỏe tâm thần. Khi chúng tôi coi viêm nhiễm như một nguyên nhân gốc rễ của các vấn đề về sức khỏe tâm thần, chúng tôi phát hiện rằng: bản chất gây viêm của đường có thể thực sự gây ra những vấn đề sức khỏe tâm thần khác, không chỉ có 3 chứng bệnh chính là trầm cảm, lo âu, ADHD (rối loạn tăng động giảm chú ý ở người lớn)”.

Một nghiên cứu từ Tạp chí Tâm thần học của Anh đã chỉ ra sự liên hệ mạnh mẽ giữa việc tiêu thụ nhiều đường và nguy cơ mắc bệnh trầm cảm và tâm thần phân liệt. Một nghiên cứu khác cũng chỉ ra rằng, đường làm suy giảm trí nhớ và gây nghiện.

Không dừng lại ở đó, một nghiên cứu theo dõi quy mô lớn trong Báo cáo khoa học năm 2017 đã chỉ ra: đàn ông ăn 67g đường hay nhiều hơn mỗi ngày dường như có nguy cơ mắc bệnh trầm cảm cao hơn 23% những người chỉ ăn 40g hoặc ít hơn.

Theo nghiên cứu: “Với tỷ lệ phổ biến cao của rối loạn cảm xúc, và ăn đường thông thường nhiều hơn 2 tới 3 lần mức khuyến nghị, phát hiện của chúng tôi chỉ ra rằng các chính sách thúc đẩy việc giảm tiêu thụ đường có thể hỗ trợ ngăn ngừa trầm cảm”.

Đường tinh luyện tuy cũng ngọt ngào như đường thật, nhưng nó ẩn chứa nhiều nguy hiểm tinh vi cho sức khỏe của chúng ta... (Pixabay)

Chất gây nghiện

Ngoài viêm, đường cũng ảnh hưởng tới sức khỏe tâm thần của chúng ta bằng cách tác động vào chất dẫn truyền thần kinh. Một số bác sĩ và nhà nghiên cứu thậm chí phân loại đường thành một loại thuốc gây nghiện, bởi vì nó kích hoạt sự thoải mái và trung tâm phần thưởng trong não nhiều như một loại thuốc phiện.

Tiến sĩ Sell giải thích rằng: “Đó là lý do tại sao mọi người ăn nhiều đường hơn để có được cảm giác hưng phấn, tưởng thưởng. Nó tương tự như uống rượu. Bạn có thể bắt đầu với một ly rượu nhưng giờ bạn đã (uống) lên tới 6 ly mỗi đêm”.

Rối loạn tâm trí

Đường có thể gây ra sự rối loạn tâm trí theo một cách khác, đó là nó làm tăng đột biến lượng đường huyết. Sau khi bạn trải nghiệm một sự hưng phấn do lượng đường tăng cao, rồi lượng đường huyết sau đó giảm mạnh, nó sẽ kéo theo cảm xúc và năng lượng của bạn bị tụt xuống.

Tiến sĩ Sell nói: “Cuối cùng, adrenaline trong quá trình này sẽ bắt đầu thúc đẩy, dẫn đến suy nghĩ của bạn tạm thời ngưng lại, và bạn sẽ bắt đầu làm và nói những thứ mà bạn ước rằng mình sẽ không bao giờ làm hay là nói. Khi điều này xảy ra đối với một đứa trẻ, chúng sẽ xuất hiện những cơn giận dữ, quăng mình xuống đất, la hét và hoảng sợ”.

Sell khuyến nghị bạn tự đặt cho mình 2 câu hỏi đơn giản: Bạn ăn gì? Và bạn ăn nó khi nào?

“Tôi luôn gặp vấn đề về đường nhưng đây là điều mọi người không muốn giải quyết. Đây là một vấn đề to đùng đùng mà không ai muốn nhắc tới. Thật buồn bởi vì không phải tất cả mọi thứ đều quá phức tạp. Bạn đang ăn thực phẩm, hay bạn chỉ đang đổ đường vào miệng của mình?” - Sell nói.

Bạn sẽ bắt đầu làm những thứ mà bạn ước rằng mình sẽ không bao giờ làm... (Pixabay)

Sự thật bị che đậy

Đường (dưới dạng glucose) cung cấp năng lượng cho cơ thể nhanh chóng. Nhưng sau đó, nó sẽ gây ra những vấn đề cho sức khỏe chúng ta.

Khoảng 200 năm trước, trung bình một người Mỹ ăn khoảng 2 pounds, tương đương khoảng 900g đường/năm. Ngày nay, chúng ta ăn khoảng 152 pounds đường/năm, theo số liệu từ Bộ Y tế và Dịch vụ nhân sinh Hoa Kỳ.

Mức tiêu thụ tăng chóng mặt này không có gì là khó hiểu. Đường rẻ, dồi dào và vị hấp dẫn. Nhưng tại sao chúng ta lại không biết tới tác hại của đường? Một phần lý do đó là chúng đã bị che giấu.

Một bài báo năm 2016 trên Tạp chí của Hiệp hội Y dược Hoa Kỳ đã phát hiện rằng: từ những năm 1950, các nhà khoa học đã có bằng chứng chỉ ra đường có liên quan đến các vấn đề về sức khỏe mãn tính. Tuy nhiên, ngành công nghiệp đường đã che giấu những phát hiện không có lợi cho họ.

Việc che đậy này được điều phối bởi một chương trình nghiên cứu từ Harvard và được tài trợ bởi ngành công nghiệp đường vào những năm 1960. Mục đích của họ là khiến người ta không nghi ngờ gì về tác hại của đường đối với sức khỏe con người.

Việc gây nghiện chỉ xảy ra từ khi đường tinh luyện bắt đầu xuất hiện... (Pixabay)

Bao nhiêu là quá nhiều?

Hiện nay chúng ta đã có những thông tin tốt hơn, các bác sĩ đang cố gắng kiềm chế sự mất kiểm soát thói quen ăn ngọt của chúng ta. Hiệp hội Tim Hoa Kỳ khuyến nghị đàn ông trưởng thành không nên tiêu thụ quá 38g, hay 9 thìa đường mỗi ngày; phụ nữ chỉ nên ăn 6 thìa đường và trẻ em thậm chí nên ăn ít hơn nữa.

Theo dự thảo mới nhất của Hướng dẫn chế độ ăn uống 2020-2025, khuyến nghị lượng đường tiêu thụ mỗi ngày thậm chí còn ít hơn: không quá 30g đường mỗi ngày đối với đàn ông trưởng thành.

Tuy nhiên, Tiến sĩ Sell cho rằng mức khuyến nghị này quá thấp so với mức tiêu thụ đường thực tế của một người Mỹ điển hình.

“Trung bình một chai soda chứa 39g (đường). Đối với một bát ngũ cốc vừa phải là 20g (đường). Đó là còn chưa tính thìa đường đổ thêm lên trên. Nếu trung bình một người Mỹ đã tiêu thụ nhiều hơn tới 2-3 lần lượng đường khuyến nghị, thì nó có phải là lý do khiến tỷ lệ trầm cảm của chúng ta đang gia tăng chóng mặt hay không?”

Đường nhân tạo có nhiều trong các đồ uống như soda, coca, cà phê lon, cà phê hòa tan... (Minh họa/GettyImages)

Ăn protein, đừng ăn đường

Mối quan hệ của chúng ta với đường thường bắt đầu ngay khi bạn thức giấc. Rất nhiều người bắt đầu một ngày với bát ngũ cốc hay một chiếc bánh muffin cho bữa sáng. Nhưng Sell nói đây có thể là một lựa chọn sai lầm. Khuyến nghị của bà là bữa ăn của chúng ta cần tập trung vào protein.

“Protein giúp ổn định đường huyết, giữ cho cơ thể bạn ở trạng thái khỏe mạnh. Và protein cũng cung cấp các khối xây dựng cho chất dẫn truyền thần kinh của bạn, serotonin, dopamine, GABA. Bạn đang cung cấp năng lượng cho các sứ giả hóa học trong não của mình. Chúng giúp cơ thể bạn làm tất cả mọi thứ” - Tiến sĩ nói.

Cô khuyên bệnh nhân của mình ăn protein - ví dụ như trứng, phomai, quả hạch, đậu Hà lan, đậu hay thậm chí một protein lắc - ít nhất một giờ sau khi thức giấc, và trong mỗi bữa ăn. Nếu bạn ăn nhẹ trước khi đi ngủ, hãy đảm bảo rằng nó có protein.

Cô nhấn mạnh: “Bạn sẽ ban cho cơ thể bạn một ân huệ to lớn, nếu chúng ta ăn nhẹ trước khi đi ngủ, và ăn nó thường xuyên, chứ không phải là một bữa ăn nhẹ có chứa chút ít protein - thường là đồ ăn vặt hay rượu. Chúng ta hãy coi đó như phần thưởng kết thúc cho một ngày làm việc vất vả. Sau đó, chúng ta cố gắng ngủ và không hiểu tại sao giấc ngủ của chúng ta quá tệ”.

Dĩ nhiên, thậm chí nếu chúng ta cố gắng tránh đường, thì đồ ngọt vẫn có một cách xâm nhập vào cuộc sống của chúng ta, đặc biệt trong các ngày nghỉ. Nếu bạn gặp khó khăn khi nói không với đồ ngọt, thì Tiến sĩ Sell khuyến nghị bạn hãy ăn protein một cách chủ động để kiểm soát cám dỗ.

“Bạn cần đảm bảo đường huyết của mình ổn định trước khi tới tham dự một bữa tiệc gia đình. Vào lễ tạ ơn chẳng hạn, rất nhiều người nghĩ rằng họ không nên ăn cả ngày trước đó bởi vì họ sắp có một bữa ăn hoành tráng. Nhưng bạn đi tới bàn ăn trong trạng thái đang bị hạ đường huyết. Vì đói, bạn dường như ăn quá nhiều và chọn nhiều món có đường hơn. Hãy để cơ thể có protein trong cả ngày. Đừng để bạn hoàn toàn bị đói”.

Hà Thành
- Theo ET tiếng Anh.